Angelica Montilla Matamata Lisi o Fale Atoa Mo mautotogi i totonu Filipino pe lisi sau oe lava. Faʻasalalau, faʻatau au mea totino, lisi i le letO le Filipaina ((faʻalogo); Filipino: Pilipinas [ˌpɪlɪˈpinɐs] po o [fɪlɪˈpinɐs]), aloaʻia le Republic of Filipaina (Filipino: Republika ng Pilipinas), o se atunuu o atisi i Asia Tenggara. O loʻo i le itu i sisifo o le vasa a le Pasefika, e aofia ai le tusa o le 7,641 atumotu o loʻo faʻavasegaina faʻavaomalo i lalo o le tolu vaega faʻataʻitaʻiga o fanua mai le itu i matu i saute: Luzon, Visayas ma Mindanao. O le laumua o Filipaina o Manila ma o le taulaga pito sili ona toʻatele o le Quezon City, e le gata i totonu o le taulaga e tasi o Metro Manila. E tuaoi o le sami o le itu i saute o Saina i sisifo, o le atu Filipaina i le itu i sasae ma le Celebes Sea i le itu i saute sisifo, o Filipaina e faafesootai tuaoi sami ma Taiwan i matu, Iapani i matu, Palau i sasae, Indonesia i saute, Meleisia ma Brunei i saute sisifo, Vietnam i sisifo, ma Saina i matu sisifo. O le tulaga o Filipaina i luga o le Pacific Ring of Fire ma latalata i le ekueta, e mafua ai ona sosolo le atunuʻu i mafuiʻe ma afa, ae faʻapena foi ona tele mea faʻalenatura ma nisi o meaola eseese o le lalolagi. O Filipaina o le lima-sili-atumotu motu i le lalolagi ma e tusa o le 300,000 km2 (120,000 sq mi). I le 2015, sa i ai le faitau aofaʻi o le 100 miliona. Ia Ianuari 2018, o le lona valu lea o atunuʻu sili ona toʻatele i totonu o Asia ma le 12th-sili ona toʻai taunuʻu mai le lalolagi. Pe tusa ma le 10 miliona isi tagata Filipaina na nonofo i fafo mai le 2013, e aofia ai se tasi o le tele o faʻasalalauga i le lalolagi. E tele aulotu ma aganuu e maua i motu uma. I taimi anamua, o Negritos o nisi o uluai tagata o atumotu. Na sosoo ai ma galu sosoo a le au Austronesian. Na tupu ai feeseeseaiga ma malo Melea, Initia, Arapi ma Saina. Mulimuli ane, na faʻatulaga tulaga tauva o setete tauva faʻatuina i lalo o le tulafono o datus, rajahs, sultan ma lakans. O le taunuu atu o Ferdinand Magellan, o le Potukale tagata sailiili na taʻitaʻia le vaʻa mo le au Sipaniolo, na faʻailogaina le amataga o le nofoia o Hispanic. I le 1543, Sipaniolo tagata suʻesuʻe Ruy López de Villalobos faʻaigoaina le atumotu Las Islas Filipaina e faʻaaloalo ia Philip II o Sepania. I le 1565, na faʻavae ai le faʻaoga muamua o le Sipaniolo i le atumotu, ma avea ai Filipaina ma vaega o le malo o Sipaniolo mo le silia ma le 300 tausaga. I lenei vaitaimi, o le Katoliko na avea ma malo malosi, ma Manila na avea ma taulaga i sisifo o le trans-Pacific trade. I le 1896 na amata ai le Fouvalega a Filipaina, ona sosoʻo ai lea ma le 1898 Sipaniolo ma Amerika. Na faamatuu atu e Sepania le teritori i le Iunaite Setete, ae faailoa ai e le au fouvale a Filipaina le First Philippine Republic. O le Filipi Filipaina-Amerika na mulimuli ane faʻamutaina ma le Iunaite Setete faʻatonutonu le pulea o le teritori, lea na latou tausia seia oʻo i le Iapani osofaʻiga o atumotu i le taimi o le Taua Lona II a le Lalolagi. Ina ua maeʻa le faasaolotoina, na avea ai Filipaina ma malo tutoatasi i le 1946. Talu mai lena taimi, o le malo tutasi o le malo e masani lava ona i ai le vevesi o le poto masani ma faiga faatemokalasi, lea e aofia ai le faʻatoilaloina o se pulega faa-malo e le faʻatupu vevesi. O Filipaina o le sui faavae o le Malo Aufaatasi, Faalapotopotoga o Fefaatauaiga a le Lalolagi, Faalapotopotoga a Malo i Saute Sasaʻe, le Fono a Tamaʻitaʻi Pasefika Asia-Pasefika, ma le East Asia Summit. O loʻo talimalo foʻi le laumua o le Faletupe o Atinaʻe Asia. O le Filipaina o loʻo iai se atunuʻu fou ma se fale gaosi oloa fou, o loʻo iai se suiga o loʻo faʻavae i luga o auaunaga ma gaosiga.Source: https://en.wikipedia.org/